Köpeklerde gerçekleşen doğum, diğer memeli canlılarda olduğu gibi, yavruların anne rahminden çıkması yoluyla gerçekleşir.
Dişi köpeğin doğum sırasında genişleyen vajinası ve salgılanan kaygan sıvılar, doğumun daha kolay bir şekilde gerçekleştirilmesini sağlar.
Köpeklerde doğum öncesi gebelik süresi 56 ile 70 gün arasında değişkenlik gösterir.
Köpeklerde gebeliğin öğrenilebilesinin yolları şunlardır:
- Köpeğin karnının elle muayene edilmesi,
- Kalp ritminin dinlendiği ekokardiyografi çekiminin yapılması,
- Gebeliğinde en erken 21. Güne gelmiş olan köpeğin ultrasona sokulması.
Dişi Köpeklerde Üreme Aşamaları
Dişi köpeklerde üreme süreci, dört farklı dönemden oluşur.
Bu dönemlerin içinde, dişi köpeği üremeye hazırlayan kızgınlık döneminden, hiçbir cinsel aktivitenin olmadığı sakinlik dönemine kadar pek çok aşama bulunur.
Dişi köpeklerde üreme aşamaları şu şekilde sıralanır:
- Kızgınlık Öncesi Dönem: Köpeklerde bu dönem, vajinadan kanlı bir akıntının salgılandığı dönemdir. Bu dönemde, dişi köpek cinsel organı şişerek çiftleşmeye hazırlanır. Bu dönem, yılda en az iki kez olur. Bu dönemde, dişi köpek salgılamış olduğu hormon ve sıvılar sebebiyle, erkek köpek için cazip hale gelir. Ancak bu dönem dişi köpeklerin çiftleşme dürtüsünün yüksek olduğu bir dönem değildir ve dişi köpekler genellikle bu dönemde çiftleşmek istemezler.
- Kızgınlık Dönemi: Bu dönem genellikle dişi köpeğin çiftleşme dürtüsünün baskın olduğu ve erkek köpekleri kabul ettiği dönemdir. Köpekten köpeğe değişse de bu dönem genellikle 9 gün sürer. Yumurtlama ilk 48 saat içinde gerçekleşir ve dişi döllenmeye hazır duruma gelir. Genellikle gebelik, yumurtlamanın ardından gerçekleştiği için, dişi köpeğin yavrulaması istenmiyorsa, dişi köpek bu dönemde erkek köpeklerden uzak tutulmalıdır.
- Ara Dönem: 60 ile 90 gün arasında değişen bu dönemde dişi köpeklerde hamilelik ya da yalancı hamilelik gözlemlenebilir. Yalancı hamilelikte, dişi köpek hamile değildir ancak yine de tüm hamilelik belirtilerini gösterir.
- Sakin Dönem: Bu dönemde, dişi köpekte hiçbir cinsel aktivite ya da cinsel dürtü görülmez. Ara dönemi takip eden bu sakinlik dönemi, 3 ile 4 ay arasında sürer.
Köpeklerde Çiftleşme
Köpeklerde çiftleşme hem dişi hem de erkek köpeğin cinsel olgunluğa erişmesinin ardından gerçekleştirilir.
Kedilerde olanın aksine, erkek köpekler dişi köpeğin olduğu ortama götürülmelidir çünkü dişi köpekler değişikliklerden olumsuz yönde etkilenmeye meyillidirler.
Genç ve deneyimsiz erkek köpeklerin çiftleşmesinde, dişi köpeğin deneyimli olması, çiftleşmenin daha rahat gerçekleşmesi için yarar sağlar.
Köpeklerde çiftleşme, erkek köpeğin dişinin üzerine çıkmasıyla gerçekleşir.
Erkek köpek spermlerini bıraktığında yani çiftleşme sona erdiğinde, köpekler 10 ila 30 dakika arasında birbirlerinden ayrılmazlar.
Bu ayrılmama hareketine kilitlenme denilmektedir ve bu oldukça normaldir.
Kilitlenme, peniste bulunan bulbus glandis bölgesinin şişmesinden kaynaklanmaktadır.
Kilitlenen köpekler, dışardan müdahale edilerek ayrılmamalıdır. Aksi takdirde, bu onların yaralanmasına sebep olabilir.
Köpeklerde Gebelik
Köpeklerde gebelik süreci, 2- 2,5 ay arasında değişiklik gösterir.
Dişi köpeklerde gebelik belirtileri, iştah artışı, memelerde büyüme ve kilo alımıdır.
Ancak bazı dişi köpekler yalancı gebelik yaşayarak, gerçek gebelikte görülen bu belirtileri aynen gösterebilir.
Dişi köpeklerin gebe olup olmadıkları, veteriner hekim tarafından yapılacak kontrol sonrası anlaşılabilir.
Eğer dişi köpek gerçek bir hamilelik yaşıyorsa, o andan itibaren daha titiz bir bakıma ihtiyaç duyar.
Çok iyi beslenmesi gereken dişi köpeğin gebeliği sırasında uygulanabilecek beslenme düzenine veteriner hekim karar verebilir.
Köpeklerde doğum öncesi sağlıklı beslenme hem yavruların hem de annenin sağlığının olumlu etkileyen faktörlerden biridir.
Gebe Köpeklerde Beslenme
Gebe köpeklerin beslenmesi, iştah artışıyla beraber daha fazla yemeğe ihtiyaç duymaları şeklinde ilerler.
Gebe köpekler, daha az miktarda yemek yerden daha fazla sayıda öğüne ihtiyaç duyarlar.
Bu sebeple, gebeliğin son haftalarında, gebe köpeğe 3 ila 4 saatte bir mama vermek en sağlıklısıdır.
Köpeklerin, özellikle hamileliklerinin ilk dönemlerinde yüksek kaliteli bir mama yemeleri gerekmektedir.
Köpeğin normal zamanda kullandığı mamalar, veteriner hekim kontrolünde bazı vitamin ve mineral eklemeleri yapılarak da kullanılabilir.
Gebe köpeklerde fazla kalsiyum yüklemesi olumsuz etkilere sebep olabilmektedir.
Gebeliğin 4. haftasından sonra, hazırlanan köpek mamalarının içine yüksek proteinli yavru köpek mamaları eklenebilir.
Köpeğin mamasına eklenen bu ilave mamaların miktarı her gün arttırılarak, gebeliğin son haftalarında sadece bu mamalarla beslenmenin sağlanması, anne ve yavruların sağlığı için olumludur.
Gebe köpeklerin beslenmesinde en önemli faktörlerden biri, köpeğin hamilelik kiloları dışında kilo almamasını sağlamaktır.
Yüksek kiloların alımı, köpeğin sağlığı ve ömür süresi için olumsuz bir faktördür.
Bu sebeple, gebe köpeklerin, günlük aktivitelerine devam etmesi ve açık havada kaslarını geliştirecek hareketler yapması gereklidir.
Gebe köpeklerin tüm gün dinlemesi ve minimum düzeyde hareket etmesi hem kendi sağlıkları hem de doğacak yavruların sağlığı açısından olumsuzdur.
Köpeklerde Doğum
Gebe olan köpekler, doğumdan birkaç gün önce yemek yemeyi ya da su içmeyi reddedebilir. Bu doğal bir süreçtir.
Dişi köpekler bu süreçte doğum yapacakları yere karar vererek yavrularını güvenle doğurmak için orda beklemeye başlarlar.
Dişi köpekler için bir doğum alanı oluşturulmalı ve dişi köpekler doğumdan önce bu alana alıştırılmalıdır.
Bu alan, doğum yapacak köpeğin uzanabileceği kadar büyük bir boyda olmalıdır.
Sıcak ve kuru bir ortamda hazırlanacak bu alan, yumuşak malzemelerle çevrelenmelidir.
Sağlıklı köpekler, genellikle kendi başlarına doğum yapabilirler.
Yavru köpekler, kendi eşi içinde doğmaktadır. Yavru köpeğin sağlıklı şekilde nefes alabilmesi için bu eşin açılması gerekir.
Genellikle doğum yapan dişi köpekler, bu eşi kendileri açarak göbek kordonunu da dişleriyle keserler.
Eğer anne köpek, bu işlemi ihmal eder ya da başaramazsa, köpek sahibinin bu işlemleri gerçekleştirmesi gerekir.
Bunun için yavrunun içinde bulunduğu eş, kafa kısmından itibaren yırtılarak yavru çıkarılır.
Sonra, yavrunun ağzında ve burnunda bulunan sümüklerin tamamı alınarak, kan dolaşımının sağlanması için yavru bir havlunun içinde nazikçe ovalanır.
Göbek bağı bir iplikle bağlanır ve göbeğin 3 cm kadar uzağından kesilir.
Yaranın mikrop kapmaması için tentürdiyot sürülebilir.
Doğan Yavruların Bakımı
Doğan yavruların bakımı için, anne köpek en doğru uygulamayı yapacaktır.
Köpeklerde doğum sonrası, anne köpek yavruları yalayarak temizler ve bu yalama işleminin ardından yavru köpeklerde dışkılama görülür.
Yeni doğan köpekler, vücut ısıları düşük olduğu için, sıcak bir ortamda tutulmalıdır.
Doğumun ardından, anne köpeğin üretmiş olduğu ilk süte kolostrum adı verilmektedir.
Tüm yeni doğan köpeklerin, ilk 24 saat içinde bu ilk sütten içmeleri gerekir.
Bu süt, anne tarafından üretilen ve yavruları tüm hastalıklara karşı koruyacak maddeler içerir.
Ancak bu maddelerin sağlıklı şekilde kullanılabilesi için, ilk sütün yeni doğan yavrular tarafından içilmiş olması gerekir.
Bazen doğum yapan köpekler, yavru köpeklerin bakımını üstlenmezler.
Bu durumda, köpek sahiplerinin yeni doğan köpekleri doyurması, sıcak bir ortamda tutması ve onların boşaltım yapmalarını sağlaması gerekir.
Yavru köpeklerde boşaltım, anne desteğiyle mümkün olmaktadır.
Bu sebeple, yavru köpeklerin anal bölgeleri ılık ve ıslak bir bezle ovalanabilir ve yavru köpek bu sayede boşaltım yapar.
Yavru köpeğe yapılan masajlar, aynı zamanda kan dolaşımının hızlanmasını da sağlar.
Ayrıca her köpek sahibinin, köpeklerin titremeleri hakkında bilgi sahibi olması için yazdığım “Köpekler neden titrer?” isimli yazımı mutlaka okuyunuz.
